Vitamin B₁₂ je prema svojoj hemijskoj strukturi i biološkoj aktivnosti jedan od najkompleksnijih prirodnih proizvoda. Interesovanje za ovim jedinjenjem pojavilo se u analizi proizvoda koji su korišćeni u lečenju perniciozne anemije, za čiji su tretman ekstraktima jetre 1926. godine, istraživači G. R. Minot, W. P. Murphy i G. H. Whipple (Harvard University) postali dobitnici Nobelove narade za medicinu 1934. godine. Ovaj vitamin je po prvi put izolovan u kristalnom obliku 1947. godine, od strane Ed Rickers-a, istraživača Merk Instituta. Deset godina kasnije postao je prvi kompleksni prirodni proizvod čija je struktura ustanovljena metodom rendgenostrukturne analize (Slika 1), a za čiju je analizu Dorothy Crowfoot Hodgkin (Oxford University) dodeljena Nobelova nagrada za hemiju 1964. godine. Iako su brojna istraživanja, koja su usledila nakon otkrića složene strukture ovog molekula, ukazivala na izuzetan fiziološki značaj vitamina B₁₂, problem sinteze ovog prirodnog proizvoda bio je aktuelan više od deset godina. Sinteza složenog cikličnog sistema bila je veliki sintetički poduhvat, koji je konačno ostvaren 1972. godine, kada je na ETH Institutu u švajcarskoj višegodišnji kolaborativni tim Woodward-Eschemnoser objavio totalnu sintezu vitamina B₁₂. Iz problematike ove sintetske sekvence proizašao je koncept mnogih teorija poznatih u organskoj hemiji, kao što su Woodward-Hoffmann-a pravila.

Slika 1. Struktura i model molekula vitamina B₁₂ (kobalamina)

U prirodi vitamin B₁₂ mogu sintetisati samo određene vrste bakterija. Ipak, ovaj vitamin je sastavni deo metaboličkih procesa svake žive ćelije, kao koenzim važnih enzimski katalizovanih metaboličkih puteva. Svojom kompleksnom strukturom i složenim mehanizmom fizološkog dejstva, ovaj vitamin bio je predmet istraživanja velikog broja istraživačkih grupa organskih hemičara, biohemičara i biologa, mnogo godina nakon uspešne totalne sinteze i analize osnova fiziološke funkcije.

Reference:
(1) Robert Burn Woodward: Architect and Artist in the World of Molecules, O. T. Benfey, P. J. T. Morris, Eds., Chemical Heritage Foundation, Philadelphia, 2001
(2) K. C. Nicolaou, E. J. Sorensen, Classics in Total Synthesis, Wiley-VCH, Weinheim, 1996, pp. 99-136
(3) A. Eschenmoser, C. E. Wintner, Natural Product Synthesis and Vitamin B₁₂, Science 1977, 196, 1410-1420
(4) R. B. Woodward, The Total Synthesis of Vitamin B12, Pure Appl. Chem. 1973, 33, 145-177